Miernik połysku? Połyskościomierz a może połyskomierz? Co wybrać i na co zwrócić uwagę.
- W jakich jednostkach mierzy się połysk
- Jaki kąt wybrać 20° 60° czy 85°?
- Wzorzec kalibracyjny i różnice w pomiarach
- Korekta danych kalibracyjnych
Miernik połysku, połyskomierz, połyskościomierz, glossmeter czy gloss meter – te wszystkie nazwy pojawiają się kiedy zaczynamy szukać urządzenia mierzącego połysk.
Kiedy już wiemy, że mamy problem z ustaleniem połysku dla naszego produktu, zaczynamy szukać rozwiązania które pozwoli nam ustalić jego wartości. Najczęściej więc w pierwszej rozmowie z naszymi klientami pada pytanie o urządzenie do pomiaru połysku lub po prostu urządzenie które mierzy połysk. Pojawiają się też inne nazwy takie jak połyskościomierz lub połyskomierz. Co dziwne żadna z tych nazw nie jest zarejestrowana w słowniku języka polskiego – dlatego też zostawiamy Państwu dowolność w ustaleniu prawidłowej nazwy. W naszej nomenklaturze urządzenie to nazywa się połyskomierzem co chyba najtrafniej tłumaczy angielskie słowo glossmeter.
Urządzenia firmy 3Color® zostały przygotowane w oparciu o międzynarodowe normy odnoszące się do konstrukcji i zasad działania tego typu urządzeń, są to między innymi ASTM D 523, D2457, DIN 67530, ISO 2813, ISO 7668, JIS Z8741, BS3900, BS6161. Użytkownik połyskomierzy powinien zapoznać się dokładnie ze specyfikacją dotyczącą jego produktu w zakresie doboru urządzenia oraz metody pomiaru.
Dostępne modele
Mierniki połysku 3Color® występują w 3 wersjach produktowych:
Model 3Color® GM30 to podstawowy połyskomierz dokonujący pomiaru połysku tylko dla kąta 60° - jest to tzw. połyskomierz jednokątowy. Drugi z modeli GM38 to połyskomierz wielokątowy, czyli działający w całym zakresie połysku przy kątach pomiarowych 20° 60° 85°. Model GM30s to podobnie jak GM30 połyskomierz jednokątowy mierzący połysk dla kąta 60° ale zastosowana została w nim tzw. mikro przesłona o polu pomiaru 2 mm x 3 mm.
Pole pomiaru
Skoro jesteśmy przy polu pomiaru warto przyjrzeć się dokładnie tej specyfikacji aby dostosować rozmiar naszej przesłony do badanego detalu lub powierzchni. Wspomniany model Gm30s posiada tzw. mikro przesłonę ( Zdj.1 ), ale pozostałe modele wymagają dużo większej powierzchni do wykonania pomiaru ( Zdj. 2). Użytkownik powinien sprawdzić czy jego materiał jest wystarczająco duży aby pokryć minimalne pole urządzenia. Proszę pamiętać, że elementy zakrzywione będą wymagały mniejszego pola pomiaru tak, aby skompensować zakrzywienie pola mniejszym rozmiarem przesłony.
Zdj.1 Mikro przesłona połyskomierza GM30s
Rys.2 Pole pomiaru połyskomierza wielokątowego GM38
W jakich jednostkach mierzy się połysk
Pierwszą z jednostek stosowanych przy odczytach połysku jest wartość procentowa (%). Jest to współczynnik odbicia światła od powierzchni podawany w procentach. W zastosowaniach przemysłowych pomiar połysku odnosi jednak ten wynik do ilości światła odbitego od wypolerowanego szkła czarnego 100 GU w stosunku do teoretycznego braku odbicia 0.00 GU. Otrzymujemy zatem wartości GU ( Gloss Units ).
Jaki kąt wybrać 20° 60° czy 85°?
Tak jak wcześniej napisałem, podstawowym typem urządzeń do pomiaru połysku są urządzenia z pojedynczym kątem lub wielokątowe. Urządzenie mierzy połysk pod każdym zadanym kątem i w każdym zakresie. Jednak dla skrajnych połysków warto zastosować dedykowane dla danego zakresu kąty pomiarowe. Nie oznacza to, że nie można mierzyć połyskomierzem jednokątowym połysków niskich lub wysokich, oznacza to tylko, że wyniki mogą być mniej dokładne i zaleca się stosowanie kąta 85° dla niskich zakresów oraz 20° dla zakresów wysokich. Dlatego jeśli, nie wiemy z jakim połyskiem będziemy mieli do czynienia sugeruję wybrać miernik połysku wielokątowy czyli GM38. W przypadku posiadania takiego połyskomierza odczytujemy w pierwszej kolejności wartości dla kąta 60° i sprawdzamy czy wynik pomiaru mieści się w zakresie 10 – 70 GU. Jeśli jest poniżej lub powyżej – stosujemy odczyt dla kata zgodnie z poniższą tabelą.
|
Stopień połysku |
Wstępny odczyt dla 60° |
Zalecana geometria |
|
średni |
10 do 70 |
60° |
|
wysoki |
> 70 |
20° |
|
mat |
< 10 |
85° |
Połyskomierz cena
Cena zakupu połyskomierza zależy oczywiście od wybranego modelu oraz ilości kątów. Proszę jednak pamiętać, że równie ważne jest późniejsze serwisowanie i wzorcowanie oraz serwis kalibracyjny. Warto wybrać producenta który nie tylko sprzedaje urządzenia ale dostarcza stabilne i pewne wzorce połysku do których adjustowane jest urządzenie.
Wzorzec połysku
Na temat prawidłowego działania połyskomierzy pojawiło się już wiele opracowań. Nie chcę tutaj zanudzać Państw rozważaniami na temat spójności pomiarowej a w zasadzie jej braku. Warto jednak wspomnieć na temat problemu, z którym dość często użytkownicy mają do czynienia. Po pierwszym zachwycie łatwością pomiarów mogą pojawić się wątpliwości czy nasz miernik połysku działa prawidłowo, zwłaszcza gdy porównamy go z innym urządzeniem innego producenta. Może się nawet zdarzyć i nie jest to rzadki przypadek, że ten sam wzorzec połysku zostanie wzorcowany w dwóch akredytowanych laboratoriach z wynikiem o różnicy ponad 5 GU. Problem wynika z braku oryginalnego wzorca połysku który mógłby być punktem wyjścia dla kolejnych jego odtworzeń.
Każdy z połyskomierzy posiada dołączony do urządzenia wzorzec połysku do którego urządzenie się kalibruje Rys. 1. Ale pojawia się pytanie o liniowość pomiarów w każdym zadanym zakresie. Może się zdarzyć, że miernik połysku został skalibrowany do wzorca o wartości 90 GU ale jak się zachowa jego liniowy algorytm dla zakresu 10GU? . Jedyną możliwą ściężką w naszej ocenie jest możliwość samodzielnego skorygowania wartości wzorca kalibracyjnego i ocena użytkownika czy dla pracy w jego środowisku wartości są wystarczająco skorelowane. Innym rozwiązaniem jest oczywiście używanie zawsze urządzeń jednego producenta i typu. Wszystkie połyskomierze 3Color są przygotowane i skalibrowane do wzorców połysku posiadających świadectwo wzorcowania wydane przez niezależne laboratorium wzorcujące działające zgodnie z normą ISO 17025.
Korekta danych kalibracyjnych
Niezależnie od powyższych informacji, firma 3Color od 2024 roku wprowadziła możliwość samodzielnej korekty wartości kalibracyjnych. Daje to możliwość określenia przez użytkownika samodzielnej wartości odczytu płytki kalibracyjnej. Takie rozwiązanie spotkało się z dużym entuzjazmem wśród użytkowników. Proszę sobie wyobrazić, ze mają Państwo 2 odbiorców którzy mają dwa różne typy urządzeń i na dodatek ich odczyty różnią się między sobą. Stosując elastyczny system wzorcowania możemy użyć innych ustawień dla produkcji dla klienta A i innych dla klienta B, nie wchodząc w dyskusje na temat tego która wartość jest poprawna. Zdj. 3 przedstawia widok ustawień funkcji korekty wartości połysku dla wzorca kalibracyjnego.
Zdj. 3 Korekta danych kalibracyjnych
Autor: Jarosław Urbański 3Color® Europe
Data publikacji: 07/05/2024
